زکام حاد (یا همان سرماخوردگی) یک بیماری شایع و عفونی است که دستگاه تنفسی فوقانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری به خصوص در میان کودکان بسیار رایج است و می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد. زکام حاد اغلب خفیف است، اما برای والدین بسیار مهم است که علائم، روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری را بشناسند تا بتوانند از کودکان خود به خوبی مراقبت کنند.
زکام حاد چیست؟
نوعی عفونت ویروسی است که به طور عمده بینی و گلو (دستگاه تنفسی فوقانی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری به وسیله انواع مختلفی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود، اما راینوویروس‌ها (رینوویروس) شایع‌ترین عامل هستند. کودکان به خصوص در فصول سرد سال به دلیل تماس‌های نزدیک در محیط‌های گروهی مانند مدارس و مهدکودک‌ها، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.
زکام حاد معمولاً یک بیماری خفیف است که چند روز تا یک هفته طول می‌کشد و به ندرت باعث عوارض جدی می‌شود. با این حال، در برخی از کودکان، به خصوص آن‌هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است مشکلات بیشتری ایجاد کند.
عوامل ایجاد زکام حاد در کودکان
زکام حاد به دلیل تماس با ویروس‌ها ایجاد می‌شود. راینوویروس‌ها (رینوویروس) اصلی‌ترین ویروس‌های عامل این بیماری هستند، اما ویروس‌های دیگری مانند کوروناویروس‌ها، آدنوویروس‌ها، و پاراآنفلوآنزا نیز می‌توانند باعث زکام حاد شوند.
راه‌های انتقال
ویروس‌های زکام حاد از طریق تماس مستقیم با افراد مبتلا یا سطوح آلوده منتقل می‌شوند. وقتی فردی که به زکام حاد مبتلا است عطسه یا سرفه می‌کند، ویروس‌ها در قطرات ریز تنفسی پخش می‌شوند و می‌توانند به آسانی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. کودکان به دلیل تمایل به لمس صورت و دست‌ها و عدم رعایت بهداشت شخصی، بیشتر در معرض این ویروس‌ها قرار دارند.
علائم زکام حاد در کودکان
علائم زکام حاد در کودکان معمولاً 1 تا 3 روز پس از تماس با ویروس ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- آبریزش بینی: یکی از اولین علائم زکام حاد، آبریزش بینی است که ممکن است در ابتدا شفاف باشد و سپس به مرور زمان غلیظ‌تر شود.
- گلودرد: گلودرد خفیف تا متوسط نیز از علائم رایج این بیماری است.
- سرفه: سرفه‌های خشک یا همراه با خلط یکی از علائم شایع زکام حاد است.
- تب خفیف: کودکان ممکن است دچار تب خفیف (بین 37.5 تا 38.5 درجه سانتیگراد) شوند.
- عطسه: عطسه‌های مکرر از نشانه‌های زکام حاد هستند.
- خستگی و بی‌حالی: کودک ممکن است به دلیل عفونت ویروسی احساس خستگی و بی‌حالی کند.
- سردرد خفیف: برخی از کودکان ممکن است از سردرد خفیف شکایت کنند.
- کاهش اشتها: زکام حاد می‌تواند باعث کاهش اشتهای کودک شود.
این علائم معمولاً طی 7 تا 10 روز از بین می‌روند. با این حال، برخی از علائم مانند سرفه ممکن است تا دو هفته یا بیشتر ادامه داشته باشند.
تفاوت زکام حاد با آنفولانزا
یکی از سوالاتی که بسیاری از والدین دارند این است که چگونه می‌توان زکام حاد را از آنفولانزا تشخیص داد. هر دو بیماری می‌توانند علائم مشابهی مانند سرفه و گلودرد داشته باشند، اما آنفولانزا معمولاً با تب بالاتر (بیش از 38.5 درجه سانتیگراد)، بدن درد شدید، و خستگی شدید همراه است. به علاوه، آنفولانزا معمولاً سریع‌تر شروع می‌شود و کودک را به طور کلی بیمارتر می‌کند.
روش‌های پیشگیری از زکام حاد در کودکان
پیشگیری از زکام حاد بسیار مهم است، به خصوص در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا به دلیل شرایط پزشکی خاص مستعد عفونت‌های بیشتر هستند. در ادامه، به برخی از روش‌های موثر برای پیشگیری از زکام حاد در کودکان اشاره می‌کنیم:
شستن دست‌ها
یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری از زکام حاد، شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون است. کودکان باید یاد بگیرند که دست‌های خود را قبل از خوردن غذا، بعد از رفتن به توالت و پس از عطسه یا سرفه کردن بشویند. اگر آب و صابون در دسترس نیست، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های دست می‌تواند جایگزین خوبی باشد.
آموزش بهداشت به کودکان
آموزش کودکان در مورد اهمیت پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه و استفاده از دستمال کاغذی از دیگر اقدامات مهم برای پیشگیری از زکام حاد است. همچنین باید به کودکان بیاموزیم که از لمس چشم‌ها، بینی و دهان خود با دست‌های آلوده خودداری کنند.
تقویت سیستم ایمنی
تقویت سیستم ایمنی کودکان از طریق تغذیه مناسب، مصرف ویتامین‌ها (مانند ویتامین C و D)، و ورزش منظم می‌تواند از بروز زکام حاد جلوگیری کند. مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند میوه‌ها و سبزیجات نیز به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
پرهیز از تماس با افراد بیمار
کودکان باید تا حد ممکن از تماس نزدیک با افراد مبتلا به زکام حاد خودداری کنند. در صورت بیمار شدن یکی از اعضای خانواده، باید از ماسک استفاده شود و سطوح مشترک مانند دستگیره‌ها و وسایل بازی به طور مرتب تمیز و ضدعفونی شوند.
درمان‌های خانگی و پزشکی زکام حاد در کودکان
درمان زکام حاد به طور معمول بر تسکین علائم تمرکز دارد، زیرا هیچ درمان قطعی برای ویروس‌های عامل این بیماری وجود ندارد. با این حال، برخی از درمان‌های خانگی و پزشکی می‌توانند به کاهش علائم و بهبود سریع‌تر کودک کمک کنند.
درمان‌های خانگی
- استراحت کافی: بدن کودک برای مقابله با ویروس به استراحت نیاز دارد. استراحت کافی به بدن اجازه می‌دهد تا انرژی لازم برای مبارزه با عفونت را بدست آورد.
- هیدراته ماندن: مصرف مایعات به اندازه کافی از جمله آب، سوپ، و آبمیوه‌های طبیعی می‌تواند به تسکین گلودرد و جلوگیری از کم‌آبی بدن کمک کند.
- استفاده از دستگاه بخور یا مرطوب‌کننده هوا: هوای مرطوب می‌تواند به تسکین گلودرد و کاهش التهاب در مجاری تنفسی کمک کند. استفاده از دستگاه بخور در اتاق کودک مخصوصاً در فصول سرد بسیار موثر است.
- غرغره با آب نمک: برای کودکانی که به اندازه کافی بزرگ هستند که بتوانند غرغره کنند، استفاده از آب نمک گرم می‌تواند به کاهش گلودرد کمک کند.
مراجعه به پزشک
اگرچه زکام حاد معمولاً به طور خودبخود بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد. اگر کودک علائم زیر را تجربه کرد، باید به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالاتر از 38.5 درجه سانتیگراد که بیش از سه روز طول بکشد
- مشکل در تنفس یا تنگی نفس
- درد شدید در ناحیه گوش
- سرفه‌های مداوم که بیشتر از دو هفته طول می‌کشد
- علائم بدتر شونده یا علائمی که بهبود نمی‌یابند
- علائمی مانند خواب‌آلودگی بیش از حد، تحریک‌پذیری شدید یا کاهش هوشیاری
معرفی شربت پروسپان: یک داروی موثر برای درمان زکام حاد در کودکان
یکی از موثرترین داروهای موجود برای تسکین علائم زکام حاد و درمان سرفه در کودکان، شربت پروسپان است. این داروی کاملاً گیاهی محصولی از کمپانی انگلهارد آلمان است و به دلیل خواص فوق‌العاده‌ای که دارد، در درمان زکام حاد و به خصوص سرفه و مشکلات مرتبط با آن بسیار موثر است.
ترکیبات و مکانیسم اثر پروسپان
شربت پروسپان حاوی عصاره خشک برگ پیچک است که خواص درمانی بسیار موثری دارد. این دارو یک خلط‌آور قوی است که به باز شدن مجاری تنفسی و دفع خلط کمک می‌کند. همچنین، به دلیل خاصیت ضد اسپاسم، به کاهش اسپاسم‌های عضلات مجاری تنفسی و تسکین سرفه کمک می‌کند.
خواص درمانی پروسپان
- خلط‌آور: پروسپان به دفع خلط‌های انباشته در ریه‌ها کمک کرده و تنفس را تسهیل می‌کند.
- برطرف‌کننده اسپاسم: این دارو اسپاسم‌های عضلات مجاری تنفسی را کاهش داده و به آرامش عضلات کمک می‌کند.
- تسکین‌دهنده سرفه: پروسپان با آرام کردن سرفه‌های خشک و مزمن، به کاهش علائم ناشی از زکام حاد و سایر عفونت‌های تنفسی کمک می‌کند.
موارد مصرف و نحوه استفاده
پروسپان معمولاً برای درمان سرفه و تسکین علائم زکام حاد به کار می‌رود. اگر پزشک مقدار مصرف خاصی تجویز نکرده باشد، از ظرف اندازه‌گیری موجود در جعبه استفاده کرده و دوزهای زیر را رعایت کنید:
- نوزادان (زیر یک سال) و کودکان خردسال (۵-۱ سال): ۲.۵ میلی‌لیتر، سه بار در روز
- کودکان دبستانی (۹-۶ سال) و نوجوانان (بالای ۱۰ سال): ۵ میلی‌لیتر، سه بار در روز
- بزرگسالان: ۵ تا ۷.۵ میلی‌لیتر، سه بار در روز
مدت درمان
طول دوره درمان با پروسپان بستگی به نوع و شدت علائم دارد. اما معمولاً توصیه می‌شود حداقل به مدت 10 روز از این دارو استفاده شود، حتی اگر علائم خفیف باشند. برای اطمینان از بهبود کامل، مصرف پروسپان را باید به مدت ۲ تا ۳ روز بعد از فروکش کردن علائم ادامه داد.
عوارض احتمالی
پروسپان معمولاً به خوبی تحمل می‌شود، اما در موارد نادر ممکن است به دلیل وجود سوربیتول، باعث اسهال در کودک گردد.
تفاوت زکام حاد با آلرژی‌های فصلی
گاهی اوقات علائم زکام حاد با آلرژی‌های فصلی اشتباه گرفته می‌شوند. هرچند هر دو بیماری می‌توانند باعث آبریزش بینی، عطسه و سرفه شوند، اما زکام حاد معمولاً با تب و گلودرد همراه است. در حالی که آلرژی‌های فصلی علائمی مانند خارش چشم‌ها و گلو بدون تب دارند. اگر علائم بیش از دو هفته ادامه داشته باشند یا در فصل‌های خاصی از سال ظاهر شوند، احتمال آلرژی بیشتر است.
آیا زکام حاد در کودکان می‌تواند عوارض ایجاد کند؟
در اکثر موارد، زکام حاد عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند و به طور کامل بهبود می‌یابد. اما در برخی کودکان، به خصوص آن‌هایی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا به بیماری‌های مزمن مانند آسم یا بیماری‌های قلبی مبتلا هستند، زکام حاد می‌تواند منجر به عوارضی مانند عفونت گوش، سینوزیت یا تشدید بیماری‌های تنفسی شود. در چنین مواردی نیاز به مراقبت پزشکی و پیگیری جدی‌تر است.
نتیجه‌گیری
زکام حاد یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در کودکان است که اغلب خفیف و موقتی است. با این حال، والدین باید با علائم و روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری آشنا باشند تا بتوانند از کودکان خود بهتر مراقبت کنند. رعایت بهداشت شخصی، تغذیه مناسب و استراحت کافی از مهم‌ترین عوامل در پیشگیری و درمان این بیماری هستند. اگرچه زکام حاد معمولاً نیازی به درمان خاص ندارد، اما در صورت مشاهده علائم شدید یا غیرمعمول، مشاوره با پزشک ضروری است.
