دوره یائسگی یکی از مراحل طبیعی زندگی زنان است که معمولاً بین 45 تا 55 سالگی رخ می‌دهد، اما این محدوده می‌تواند در افراد مختلف متغیر باشد. در این دوره، تغییرات هورمونی قابل توجهی رخ می‌دهند که تأثیرات متعددی بر بدن و روحیه زنان دارند. در این پادکست به تغییرات هورمونی مهم که در این دوره رخ می‌دهند می‌پردازیم:
کاهش اِسترادیول
استرادیول یکی از انواع هورمون‌های استروژن است که در دوره یائسگی میزان آن کاهش می‌یابد.
استرادیول یکی از اصلی‌ترین فرم‌های هورمون استروژن است که در بدن انسان، به ویژه در بدن زنان، تولید می‌شود. این هورمون از تخمدان‌ها، پلاسنتا یا جفت (در دوران بارداری) و چربی‌های بدن تولید می‌شود. استرادیول نقش‌های متعددی در فیزیولوژی بدن دارد، از جمله تنظیم چرخه قاعدگی، توسعه ویژگی‌های جنسی زنانه مثل رشد پستان‌ها و تغییرات در توزیع چربی بدن و نگهداشت سلامت استخوان‌ها.
با کاهش استرادیول در دوران منوپوز چه وضعیتی در شرایط فیزیکی و روحی خانم ها ایجاد می شود؟
- یکی از علائم متداول منوپوز، نوسانات حرارتی و تعریق شبانه است، که به کاهش سطوح استرادیول نسبت داده می‌شود.
- کاهش استرادیول می‌تواند به خشکی واژینال و تغییرات در بافت واژینال منجر شود.
- استرادیول نقش مهمی در نگهداشت توده استخوانی دارد. کاهش این هورمون می‌تواند احتمال ابتلا به اُستئوپروز را افزایش دهد.
- کاهش استرادیول می‌تواند به نوسانات خلقی و افسردگی منجر شود، اگرچه این تأثیرات بسیار متغیر هستند و بر تمام زنان تأثیر یکسانی ندارند.
- استرادیول در سلامت عروقی نیز نقش دارد، و کاهش آن می‌تواند خطر بروز بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد.
- کاهش استرادیول می‌تواند روی سلامت پوست و مو تاثیر بگذارد، از جمله خشکی پوست و ریزش مو.
- همچنین خانم ها ممکن است علائمی مانند گر گرفتگی و تعریق شبانه، نوسانات خلقی و کاهش لیبیدو یا میل جنسی را هم بر اثر کاهش استرادیول تجربه کنند.
کاهش پروژسترون
پروژسترون یک هورمون استروئیدی است که در چرخه‌های قاعدگی، بارداری و تکوین جنین نقش مهمی دارد. در زنان، این هورمون عمدتاً توسط جسم زرد (یک ساختار در تخمدان‌ها) و پلاسنتا (در دوران بارداری) تولید می‌شود.
پروژسترون چه نقشی دارد و با کاهش پروژسترون در دوران منوپوز چه وضعیتی در شرایط جسمی و روحی خانم ها ایجاد می شود؟
- پروژسترون نقش کلیدی در تنظیم چرخه قاعدگی و آماده‌سازی آندومتر (لایه داخلی رحم) برای بارداری دارد. در دوران منوپوز، تولید پروژسترون کاهش یافته و چرخه‌های قاعدگی پایان می‌پذیرند.
- یکی از نقش‌های پروژسترون در دوران تولید مثل، مهار رشد زائد آندومتر است. در منوپوز، کاهش پروژسترون (و همچنین استروژن) می‌تواند برخی تغییرات در بافت آندومتر ایجاد کند.
- کاهش پروژسترون تحت شرایطی می‌تواند موجب علائم منوپوز مانند گر گرفتگی، خشکی واژینال، و تغییرات خلقی می شود، اگرچه این تأثیرات عمدتاً به کاهش استروژن نسبت داده می‌شوند.
- همانند استروژن، پروژسترون نیز در نگهداشت سلامت استخوان نقش دارد، و کاهش آن در دوران یائسگی می‌تواند به افزایش خطر اُستئوپروز منجر شود.
- برخی مطالعات نشان داده‌اند که پروژسترون می‌تواند تأثیرات مثبتی بر خلق و خوی و کاهش علائم افسردگی داشته باشد، بنابراین کاهش این هورمون بر وضعیت خلق و خو و روحیه زنان تاثیر می گذارد.
- طبق برخی مطالعات، پروژسترون نقش محافظتی در برابر بیماری‌های قلبی-عروقی را دارد، اگرچه نتایج مطالعات نهایی نیستند و نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
تغییرات در تستوسترون
تستوسترون یک هورمون استروئیدی است که مسئولیت‌هایی در توسعه ویژگی‌های جنسی، ساخت عضلات، و حفاظت از سلامت استخوان را بر عهده دارد. اگرچه این هورمون عمدتاً با مردان مرتبط است، اما در زنان نیز مقدار کمی در تخمدان‌ها و غده‌های آدرنال تولید می‌شود.
تغییرات در تولید تستوسترون موجب بروز چه علائمی در دوران منوپوز می شود؟
- کاهش لیبیدو : یکی از اصلی‌ترین تأثیرات کاهش تولید تستوسترون، کاهش تمایل جنسی یا لیبیدو است. بسیاری از زنان در دوران یائسگی، در خصوص کاهش تمایل جنسی گزارش می‌دهند.
- افت انرژی و خستگی: کاهش سطوح تستوسترون می‌تواند به افت انرژی و احساس خستگی منجر شود.
- کاهش توده عضلانی: تستوسترون در ساخت و حفاظت از عضلات نقش دارد و کاهش آن می‌تواند به کاهش توده عضلانی منجر شود.
- افزایش وزن: کاهش توده عضلانی و متابولیسم می‌تواند به افزایش وزن منجر شود.
- تغییرات خلقی: در برخی از زنان کاهش تستوسترون موجب تغییرات در خلق و خوی و حتی افسردگی آنها می‌شود.
- کاهش سلامت استخوانی: همچنین تستوسترون در حفظ توده استخوانی نقش دارد، و کاهش آن می‌تواند خطر ابتلا به اُستئوپروز را افزایش دهد.
- تغییرات در توزیع چربی: کاهش تستوسترون می‌تواند به تغییرات در توزیع چربی بدن، مانند افزایش چربی در ناحیه شکم منجر شود.
افزایش فولیکول‌های محرک هورمون (FSH)
با کاهش تولید استروژن و پروژسترون، سطح فولیکول‌های محرک هورمون (FSH) افزایش می‌یابد. این افزایش در تلاش برای تحریک تخمدان‌ها به تولید بیشتر استروژن است، اما به دلیل پاسخ ندادن تخمدان‌ها، این تلاش موفقیت‌آمیز نیست.
افزایش (FSH) منجر به چه علائمی در دوران منوپوز می شود؟
هورمون فولیکول‌های محرک (FSH) یکی از هورمون‌های مهم در تنظیم چرخه قاعدگی و فرآیندهای تولید مثلی زنان است. این هورمون توسط یک بخش از مغز ترشح می‌شود و بر تخمدان‌ها اثر می‌گذارد. در دوران یائسگی، میزان ترشح FSH به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، چرا که تخمدان‌ها پاسخ کمتری به آن می‌دهند و تولید استروژن کاهش می‌یابد. که این تغییرات موجب بروز علائم و تغییراتی در دوران منوپوز می شود که شامل این موارد هستند:
- افزایش FSH یکی از نشانه‌های اصلی منوپوز است و به پایان چرخه‌های منظم قاعدگی منجر می‌شود.
- افزایش FSH به تنهایی ممکن است تغییرات دما و حرارت بدن را شدیدتر کند، اگرچه این علامت عمدتاً به کاهش استروژن نیز نسبت داده می‌شود.
- کاهش تولید استروژن که بر اثر افزایش FSH رخ می‌دهد، می‌تواند به خشکی واژینال و تغییرات در بافت واژینال منجر شود.
- تغییرات در سطوح هورمونی، از جمله افزایش FSH، می‌تواند به علائم روانی مانند افسردگی، اضطراب، و نوسانات خلقی کمک کند.
- کاهش تولید استروژن، که از علائم افزایش FSH است، می‌تواند به کاهش توده استخوانی و افزایش خطر اُستئوپروز منجر شود.
- کاهش تولید استروژن و افزایش FSH می‌تواند به کاهش لیبیدو و تغییرات جنسی دیگر منجر شود.
- افزایش FSH و تغییرات هورمونی دیگر می‌توانند بر سلامت قلبی-عروقی، پوست و کیفیت کلی زندگی تأثیر بگذارند.
تغییرات در هورمون‌های دیگر
در دوران منوپوز هورمون‌هایی نظیر لپتین، انسولین و کورتیزول نیز ممکن است تغییراتی را تجربه کنند که می‌تواند به اختلالات متابولیکی و افزایش وزن منجر شود.
لپتین، یک هورمون پروتئینی است که عمدتاً توسط سلول‌های چربی (آدیپوسیت‌ها) تولید می‌شود و در تنظیم گرسنگی، متابولیسم، و توزیع انرژی نقش دارد. لپتین به مغز، به خصوص به ناحیه‌ای به نام هیپوتالاموس اطلاع می‌دهد که چقدر انرژی به شکل چربی در دسترس است.
انسولین هورمونی است که توسط پانکراس ترشح می‌شود و در تنظیم سطح گلوکز (قند) خون نقش دارد. این هورمون به سلول‌ها کمک می‌کند تا گلوکز را از خون به داخل ببرند، جایی که گلوکز به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد یا به صورت چربی ذخیره می‌شود. در دوران منوپوز، تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی مختلفی رخ می‌دهد که می‌تواند تأثیری بر عملکرد انسولین و متابولیسم گلوکز داشته باشد.
انسولین در دوران منوپوز چه نقشی دارد؟
- افزایش وزن: یکی از تغییرات رایج در منوپوز افزایش وزن است، که می‌تواند به افزایش مقاومت به انسولین منجر شود. مقاومت به انسولین به این معنا است که سلول‌های بدن کمتر به انسولین پاسخ می‌دهند، که در نتیجه می‌تواند به بالا رفتن سطح گلوکز خون منجر شود.
- خطر ابتلا به دیابت: مقاومت به انسولین و افزایش سطح گلوکز خون می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد.
- تغییرات چربی‌های خون: مقاومت به انسولین می‌تواند به تغییرات در سطوح چربی‌های خون منجر شود، از جمله افزایش کلسترول LDL و کاهش کلسترول HDL، که هر دو عامل ایجاد بیماری‌های قلبی هستند.
کورتیزول نیز یک هورمون است که توسط غده‌های آدرنال (فوق کلیه‌ها) ترشح می‌شود و در واکنش‌های استرسی بدن نقش دارد. این هورمون در تنظیم متابولیسم گلوکز، کاهش التهاب و کنترل دوره‌های خواب/بیداری نیز نقش دارد. در دوران منوپوز، تغییرات هورمونی مختلفی اتفاق می‌افتد که ممکن است بر سطوح و عملکرد کورتیزول نیز تأثیر بگذارد.
کورتیزول در دوران منوپوز چه نقشی دارد؟
دوران منوپوز برای بسیاری از زنان دوره‌ای استرس‌زا است و این موضوع می‌تواند به افزایش سطوح کورتیزول منجر شود. افزایش کورتیزول به نوبه خود می‌تواند به مشکلاتی مثل افزایش وزن، اختلالات خواب، و بیماری‌های قلبی منجر شود. همچنین کورتیزول در متابولیسم گلوکز و چربی‌ها نقش دارد. افزایش سطوح این هورمون می‌تواند به مقاومت به انسولین و افزایش وزن منجر شود. ضمن اینکه کورتیزول به کاهش واکنش‌های التهابی بدن نیز کمک می‌کند. افزایش این هورمون می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند و موجب شود بدن به عفونت‌ها حساس‌تر شود.
کورتیزول با دیگر هورمون‌ها مثل استروژن، پروژسترون، و هورمون‌های تیروئیدی تعامل دارد. تغییرات در سطوح این هورمون‌ها در دوران منوپوز می‌تواند تأثیری بر تنظیم و عملکرد کورتیزول داشته باشد.
لطفاً توجه داشته باشید که این توضیحات براساس داده‌ها و مطالعات علمی ارائه شده است. برای اطلاعات دقیق‌تر و مشاوره تخصصی، توصیه می‌شود که با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
